Najem mieszkania – wybór czy jednak konieczność?
W Polsce rynek najmu jest wciąż w fazie rozwoju i znacznie odbiega od standardów unijnych. Tylko co siódmy Polak decyduje się na wynajem mieszkania, co jest wartością zdecydowanie niższą niż unijna średnia, gdzie jedna trzecia mieszkańców Unii Europejskiej korzysta z takiej opcji. Takie dane zawarto w raporcie “Najem 2030” (ThinkCo we współpracy m.in. z Polskim Funduszem Rozwoju). Nawiasem mówiąc, nawet te statystyki mogą być niedoszacowane z powodu nieuwzględnienia tzw. „szarej strefy” najmu, która w Polsce jest dość rozpowszechniona. Co więcej, blisko połowa Polaków mieszka w domach, które są ich własnością lub współwłasnością, co podkreśla, że w Polsce bardziej ceniona jest własność nieruchomości.
Wynajem z konieczności
Zdecydowana większość Polaków wynajmuje mieszkania, ponieważ nie są w stanie kupić własnego lokum. Dodatkowo, wiele osób nie chce zaciągać długoterminowych kredytów hipotecznych. Tu warto zauważyć, że wprowadzenie programu „Bezpieczny kredyt 2 procent” może nieco przesunąć te proporcje, choć nie należy oczekiwać drastycznych zmian na rynku.
Nikła Rola Funduszy PRS
Warto również zauważyć, że na polskim rynku najmu bardzo mało znaczącą rolę odgrywają instytucje takie jak fundusze PRS (najme instytucjonalny). Obecnie wynajmują one poniżej 1% wszystkich mieszkań przeznaczonych na wynajem w kraju. Co istotne, aktywność PRS koncentruje się głównie w największych miastach Polski. Mimo optymistycznych prognoz sprzed kilku lat, obecnie trudno jest spodziewać się, że fundusze PRS zdominują rynek najmu w najbliższej dekadzie.
Jeśli chodzi o bieżącą ofertę mieszkań na wynajem, większość dostępnych udostępnianych lokali mieści się w budynkach wielorodzinnych. Mieszkania na wynajem są zazwyczaj małe, często oferujące mniej niż jeden pokój na osobę. To pokazuje, jak napięty i ograniczony jest rynek najmu w Polsce.
Spore zmiany zachodzą w warstwie formalnej. Głównie ze względu na prawo niekorzystne dla wynajmującego, właściciele lokali coraz bardziej preferują najem okazjonalny. Tego typu umowa lepiej zabezpiecza landlorda na wypadek problemów z najemcą, np. jego niewypłacalnością lub niszczeniem lokalu.
Mimo że Polacy najchętniej podpisują roczne umowy najmu, w praktyce okazuje się, że wielu z nich mieszka w wynajmowanym lokum znacznie dłużej. Oczywiście, dla wielu najemców optymalnym rozwiązaniem byłaby umowa na czas nieokreślony z krótkim okresem wypowiedzenia, ale taki model jest w Polsce rzadkością.
Zakup za drogi, ale najem również jest dużym obciążeniem
W Polsce wynajmowanie mieszkania nie jest tanie. W wielu dużych miastach, takich jak Warszawa czy Wrocław, przeciętny czynsz potrafi pochłonąć znaczącą część miesięcznych dochodów. W Warszawie, na przykład, czynsz często przekracza 80% przeciętnego wynagrodzenia netto, co stanowi duże obciążenie dla domowych budżetów. Do tego dochodzą nieprzewidziane czynniki, takie jak chociażby wojna w Ukrainie, które powodują nagły, skokowy wzrost czynszów.
Polski rynek mieszkań na wynajem – teraz i w przyszłości
Rynek najmu w Polsce jest zdominowany przez indywidualnych właścicieli i charakteryzuje się ograniczoną dostępnością mieszkań oraz wysokimi kosztami. Ograniczenia te wpływają na jakość życia najemców i zwiększają ryzyko utraty stabilności mieszkaniowej. Niepewność związana z krótkoterminowymi umowami oraz brakiem ochrony prawnej sprawia, że wynajmowanie mieszkania w Polsce nie jest opcją atrakcyjną dla wszystkich.
W obliczu tych wyzwań, potrzebne są reformy, które ułatwią dostęp do najmu i poprawią jakość oferowanych mieszkań. Obejmuje to m.in. uelastycznienie regulacji prawnych i podatkowych dotyczących wynajmu, a także promowanie modeli najmu wspieranego przez państwo. Wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań, takich jak fundusze PRS, może również wpłynąć na zwiększenie dostępności mieszkań na wynajem.
Rynek najmu w Polsce ma ogromny potencjał, więc mimo, że staje przed wieloma wyzwaniami, można się spodziewać, iż trudności zostaną przezwyciężone. Czas pokaże, czy uda się go przekształcić w sposób, który będzie korzystny dla wszystkich zainteresowanych stron.